Ελευθέριος Χανδρινός
Πολέμησε για την ελευθερία της Κύπρου ο πλωτάρχης Ελευθέριος Χανδρινός

Πήραμε και αναρτούμε εδώ το ακόλουθο μήνυμα από τον Κυριάκο Γ. Κοφτερό, το οποίο αφορά τον σημαντικό ρόλο του πλωτάρχη Ελευθέριου Χανδρινού, διοικητή του αρματαγωγού «Λέσβος», στην προσπάθεια για απόκρουση της τουρκικής εισβολής το 1974.

Στο βιβλίο με τίτλο «Αντίσταση», που εκδόθηκε το 2018 από την Επιτροπή Καταρτισμού και Τήρησης Μητρώου Μαχητών της Αντίστασης, στη σελίδα 356 αναφέρεται ότι «έπεσε οβίδα από την ακταιωρό «Λεβέντης» κοντά στη μητρόπολη Πάφου, όπου βρισκόταν και ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος… Ίσως να ήταν διαφορετικά τα πράγματα αν δεν άφηναν ελεύθερους τους Ελλαδίτες αξιωματικούς… και αν δεν πήγαινε ο διοικητής, πλωτάρχης Ελευθέριος Χανδρινός, για να διατάξει την εκτέλεση βολών».

Η πιο πάνω αναφορά φαίνεται ότι είναι απλή αβλεψία του προσώπου που έδωσε τη συνέντευξη, αλλά και του τελικού συντάκτη του κειμένου στο βιβλίο. Δεν αμφισβητώ την όλη ιστορική αξία του βιβλίου, αλλά μόνο τη συγκεκριμένη αναφορά. Ούτε υπονοώ ότι υπήρξε κακή πρόθεση από τους συντελεστές έκδοσης του βιβλίου.

Όπως είναι γραμμένο, υπονοείται ότι ο Ελευθέριος Χανδρινός ήταν ένας από τους Ελλαδίτες αξιωματικούς που βρίσκονταν στην ξηρά στην Πάφο, και ότι ήταν μάλιστα ο διοικητής. Ο αξιωματικός Ναυτικού Χανδρινός το 1974 έφερε τον βαθμό του πλωτάρχη (που είναι αντίστοιχος του ταγματάρχη) και δεν βρισκόταν στην Πάφο. Ούτε στην ξηρά ούτε στη θαλάσσια περιοχή της. Αν υπονοήθηκε στη συνέντευξη ο διοικητής του Ναυτικού Σταθμού Πάφου, αυτός πάλι δεν ήταν ο πλωτάρχης Ελευθέριος Χανδρινός, αλλά ο σημαιοφόρος Α. Παλαίστρος.   

Το σκάφος που εκτέλεσε βολές στην Πάφο κατά την περίοδο 15-19 Ιουλίου1974 ήταν ναι, το περιπολικό «Λεβέντης» και έφθασε στην Πάφο από την Αμμόχωστο με κυβερνήτη τον υποπλοίαρχο Σταύρο Ταβλαρίδη. Ο ίδιος ο Ναυτικός Σταθμός Πάφου
αμφιβάλλω αν διέθετε πυροβόλα κατάλληλα για να εκτελέσει βολές κατά της πόλης. Αποκλείω και το ενδεχόμενο να εκτέλεσε βολές με οβίδες. 

Το πλοίο του Πολεμικού Ναυτικού «Λέσβος» με κυβερνήτη τον πλωτάρχη Ελευθέριο Χανδρινό εκτελούσε πλου μεταφοράς Ελλήνων οπλιτών, που είχαν πάρει μετάθεση για την ΕΛΔΥΚ, ώστε να αντικαταστήσουν τους επαναπατριζόμενους οπλίτες της. Το ταξίδι αυτό επαναλαμβανόταν ανά εξάμηνο και δεν είχε καμιά σχέση με το πραξικόπημα του 1974. Λιμάνι προορισμού του «Λέσβος» ήταν η Αμμόχωστος. Οι κινήσεις του πλοίου έχουν δημοσιευτεί.

Συγκεκριμένα:

  • Στις 16 Ιουλίου 1974, ενώ το «Λέσβος» έπλεε νοτίως της Λεμεσού με προορισμό ανατολικά, προς την Αμμόχωστο, το περιπολικό «Λεβέντης» θεάθηκε να πλέει με δυτική πορεία. Την ίδια μέρα το «Λέσβος» έλαβε διαταγή να αναστρέψει για Λίνδο. 
  • Στις 17 Ιουλίου, στις 12.30 μ.μ. το «Λέσβος» βρισκόταν νοτιοανατολικά της Λίνδου και έλαβε διαταγή να συνεχίσει για την Αμμόχωστο.
  • Στις 19 Ιουλίου, στις 5.30 π.μ. το πλοίο κατέπλευσε στο λιμάνι Αμμοχώστου, όπου αποβίβασε τους οπλίτες που προορίζονταν για την ΕΛΔΥΚ και επιβίβασε τους οπλίτες της ΕΛΔΥΚ, που θα επέστρεφαν σε μονάδες της Ελλάδας.   
  • Στις 19 Ιουλίου, στις 6.00 μ.μ. το πλοίο απέπλευσε από το λιμάνι Αμμοχώστου.
  • Στις 20 Ιουλίου, στις  9.40 π.μ. ενώ έπλεε, έλαβε διαταγή να αποβιβάσει στην Πάφο το προσωπικό της ΕΛΔΥΚ, όπως και έπραξε.
  • Το απόγευμα της ίδιας μέρας, στις 3.30 μ.μ. – 5.30 μ.μ. εκτέλεσε βολές κατά του ελεγχόμενου από την ΤΜΤ θύλακα, μετά από αίτημα του στρατιωτικού διοικητή Πάφου.
  • Μισή ώρα αργότερα, στις 6.00 μ.μ. το πλοίο συνέχισε τον πλού με προορισμό την Ελλάδα.
  • Ο πλωτάρχης Χανδρινός δεν έβαλε πυρά κατά οιουδήποτε στόχου στην Κύπρο, εκτός από τον τουρκικό θύλακα της Πάφου, και αυτό έγινε στις 20 Ιουλίου 1974 μετά από έκκληση των τοπικών στρατιωτικών αρχών. Αφού αποβίβασε το τμήμα της ΕΛΔΥΚ ώστε να επιστρέψει στην Κύπρο και πρόσφερε τη βοήθεια που του ζητήθηκε, ο Ελευθέριος Χανδρινός συνέχισε την πορεία του. Σημειώνεται ότι το αρματαγωγός «Λέσβος» ήταν μεγάλο πλοίο ενώ η ακταιωρός «Λεβέντης» ήταν μικρό πλοιάριο της τάξης των 24 μέτρων.
  • Ο τότε Διοικητής Ναυτικού στην Κύπρο, αντιπλοίαρχος Παπαγιάννης καθώς και ο υποπλοίαρχος Ταβλαρίδης, αφηγήθηκαν για τα γεγονότα της Πάφου, αλλά ουδέποτε μίλησαν για βολές από το «Λέσβος», ενώ ανέφεραν για τις βολές από την ακταιωρό «Λεβέντης. Ο αφηγητής προφανώς ανέφερε το όνομα Χανδρινός από αβλεψία. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι κινήσεις του αρματαγωγού «Λέσβος» στην τελική επιστροφή από Αμμόχωστο στην Πάφο (αποβίβαση επαναπατριζομένου τμήματος της ΕΛΔΥΚ, στις 20 Ιουλίου) και ακολούθως προς Ελλάδα, προκάλεσαν σύγχυση στους Τούρκους εισβολείς με αποτέλεσμα προβούν σε επιθέσεις εναντίον αλλήλων, με συνέπεια τη βύθιση τουλάχιστον ενός πολεμικού πλοίου και την κατάρριψη τουλάχιστον ενός πολεμικού αεροπλάνου.

Οι δημότες της Πάφου έχουν τιμήσει τον Ελευθέριο Χανδρινό για τη βοήθεια που πρόσφερε στους ιδίους και στην Κύπρο. Ο άξιος της πατρίδας αξιωματικός απεβίωσε το 1994. Αιωνία του η μνήμη.

Τα πιο πάνω μπορούν να διασταυρωθούν από διαφορετικές πηγές. Σημειώνω ότι δεν είμαι πρώην ή νυν αξιωματικός Ναυτικού, αλλά απλός πολίτης με θητεία στο Ναυτικό και επαγγελματική σχέση με τη ναυτιλία.

Με εκτίμηση,
Κυριάκος Γ. Κοφτερός


Απάντηση

Ευχαριστούμε θερμά τον κ. Κοφτερό για την ευγενή επισήμανση, η οποία μας δίνει την ευκαιρία να αποκαταστήσουμε μια λανθασμένη αναφορά στο βιβλίο «Αντίσταση», εκ προφανούς παραδρομής, καθόσον είναι γνωστή η συμβολή του πλωτάρχη Ελευθέριου Χανδρινού. Σε σχετική επικοινωνία μαζί του, ο ίδιος ο αφηγητής επιβεβαίωσε ότι κατά τη συνέντευξή του κατονόμασε εν τη ρήμη του λόγου κατά λάθος τον Ελευθέριο Χανδρινό ως διοικητή της ακταιωρού «Λεβέντης», δηλαδή του σκάφους που όντως εκτέλεσε βολές προς την Πάφο, ενώ στην πραγματικότητα ο Ελευθέριος Χανδρινός ήταν διοικητής του αρματαγωγού «Λέσβος». Δυστυχώς η λανθασμένη αυτή αναφορά διέλαθε της προσοχής τόσο του συγγραφέα του βιβλίου, όσο και των διορθωτών. Εκφράζουμε όλοι τις απολογίες μας και τονίζουμε ότι τιμούμε τη μνήμη του πλωτάρχη Ελευθέριου Χανδρινού, με βάση και τα όσα παραθέτει στο μήνυμά του ο κ. Κοφτερός. (Σημείωση: Στις φωτογραφίες διακρίνεται ο πλωτάρχης Χανδρινός και το αρματαγωγός «Λέσβος»)