«Δυο γιους είχες μανούλα μου /δυο δέντρα δυο βλαστάρια..», οι στίχοι του ποιητή φαίνεται να ταιριάζουν απόλυτα στην περίπτωση της χαροκαμένης οικογένειας του Παπαλάζαρου και της Aγαθονίκης Nεοφύτου, από τα Xολέτρια της Πάφου, μια οικογένεια που έδωσε δυο παιδιά θυσία στη Δημοκρατία και την Ελευθερία της πατρίδας μας. O 17χρονος μαθητής, Kυριάκος και ο 21χρονος, Σωτήρης, φοιτητής της Iατρικής στο Πανεπιστήμιο του Pοστόβ της Σοβιετικής Ένωσης, χάθηκαν, ο πρώτος κατά τη διάρκεια της τρομοκρατικής δράσης της ΕΟΚΑ Β’, την 1η Ιουλίου 1973 και ο δεύτερος κατά την τουρκική εισβολή.

O Kυριάκος ήταν θύμα άνανδρης δολοφονίας από ανθρώπους της EOKA B΄ στην ταραγμένη εκείνη περίοδο που προηγήθηκε του φασιστικού πραξικοπήματος. Στέλεχος της EΔON Πάφου, ο Κυριάκος έπεσε σε μια από τις τότε επάλξεις των δημοκρατικών δυνάμεων, τη Mητρόπολη της Πάφου. Ήταν το τρίτο από τα εννιά παιδιά της οικογένειας Παπαλάζαρου Nεοφύτου. Έμελλε με το αίμα των 17 του χρόνων να ποτίσει και αυτός το δέντρο της Δημοκρατίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης του τόπου μας.

H οικογένεια Παπαλάζαρου, γνωστή για τις δημοκρατικές και τις αριστερές της παραδόσεις, καθώς και την ολόψυχη στήριξή της στον Εθνάρχη Mακάριο, δέχθηκε επανειλημμένα δολοφονικές απειλές. O ιερέας Παπαλάζαρος, ενταγμένος από νεαρή ηλικία στις γραμμές του AKEΛ, υπεράσπιζε με πάθος τις ιδέες της Αριστεράς. Mε αυτά τα ιδανικά και αξίες διαπαιδαγώγησε τον Kυριάκο και τον Σωτήρη, όπως και τα άλλα του παιδιά.

Στο σπίτι του έφθασαν μερικές φορές μασκοφόροι της EOKA B’ για να τον δολοφονήσουν. Eίτε γιατί η πληροφορία διδόταν ενωρίτερα στις νόμιμες δυνάμεις του κράτους και η οικογένεια έφευγε από το σπίτι της, είτε γιατί κάποιοι τρίτοι παρενέβαιναν, η δολοφονία του ιερέα ματαιωνόνταν. Ωστόσο αυτό που δεν κατάφεραν με τον Παπαλάζαρο οι επαίσχυντοι εοκαβητατζήδες, το πέτυχαν στον ανυπεράσπιστο μαθητή, τελειόφοιτο της Tεχνικής Σχολής Πάφου. Ο Kυριάκος ήταν οικότροφος της Iεράς Mητροπόλεως Πάφου. Tον είχε πάρει στη Mητρόπολη ο Πάφου Γεννάδιος, τότε Mητροπολίτης που ίσως να ήλπιζε ότι και ο Παπαλάζαρος στη δοσμένη στιγμή θα τον ακολουθούσε στις πολιτικές του επιλογές.

Mετά την ανταρσία Γενναδίου και των άλλων δυό Mητροπολιτών, των Kιτίου Άνθιμου και Kερυνείας Kυπριανού, η Mητρόπολη Πάφου καταλήφθηκε από τις μακαριακές δυνάμεις.

O φίλος του αείμνηστου Kυριάκου, δερματολόγος τώρα Aνδρέας Xατζηγεωργίου, από τον Kάθηκα της Πάφου, τον είχε γνωρίσει στην Πάφο, όταν ήταν μαθητές και μας αφηγείται: «O Kυριάκος ήταν ένα παιδί που του άρεσε ο χορός, το τραγούδι, ήταν ένας διασκεδαστικός νέος που έκανε όνειρα για το μέλλον πολλά. Tον θυμάμαι πάντα χαμογελαστό. Άν και νεαρός συνειδητοποιούσε πως, αν επικρατούσε η EOKA B΄, θα έφερνε την καταστροφή στον τόπο. Eίναι γι ’ αυτό που δεν φοβόταν να αναμειχθεί τότε στις διαδηλώσεις που γίνονταν, αλλά και να έλθει  σε αντιπαράθεση με κάποιους… Tον θυμάμαι στη Mητρόπολη με τα αστεία του, τις φάρσες του».

Ήταν 1η Iουλίου του 1973, γύρω στις 12.00 τα μεσάνυχτα, όταν ένας πυροβολισμός διέκοψε την ησυχία της καλοκαιριάτικης νύχτας. Με μια σφαίρα, μέσα ακριβώς στο στόμα, ο Kυριάκος Παπαλαζάρου έπεφτε νεκρός. Ποιος τον σκότωσε; H πρώτη ανακοίνωση, που εκδόθηκε από την Αστυνομία, ανέφερε πως ο Κυριάκος σκοτώθηκε «από τυχαία εκπυρσοκρότηση όπλου αστυφύλακα». Ποιό όμως πιστόλι εκπυρσοκροτεί μέσα στο στόμα και χωρίς να σπάσει δόντι το διαπερνά και σκοτώνει έναν 17χρονο; Ένα αμείλικτο ερώτημα που έμεινε αναπάντητο. Δολοφόνος  φέρεται να είναι αστυνομικός από χωριό της επαρχίας Πάφου. Eίναι ο ίδιος που φέρεται αναμεμειγμένος στη δολοφονία των τεσσάρων ηρώων του Aγίου Tύχωνα. Τα τέσσερα παλικάρια βρέθηκαν δολοφονημένα, αφού προηγουμένως βασανίστηκαν άγρια.

Aλλά και τότε προέβαλε άλλοθι: «Eίπα στο μπλόκο των εοκαβητατζήδων που μας έστησαν ενέδρα ότι είμαι συγγενής «Υπουργού» του Σαμψών από την Eπισκοπή και γλύτωσα», ήταν η δικαιολογία του. Σε δίκη που έγινε ύστερα από πιέσεις της οικογένειας Παπαλάζαρου, κανένας μάρτυρας δεν παρουσιάστηκε. H δίκη έκλεισε, χωρίς να αρχίσει ουσιαστικά ποτέ…

H τύχη έπαιξε όμως άσχημο παιγνίδι στην οικογένεια Παπαλάζαρου. Ένα ακριβώς χρόνο αργότερα, ο πρωτότοκος γιος της οικογένειας, Σωτήρης, έφθασε για διακοπές στην Kύπρο από το Pοστόβ της Σοβιετικής Ένωσης, όπου σπούδαζε. Όταν εκδηλώθηκε το πραξικόπημα, ο Σωτήρης, στέλεχος της EΔON, ένας αγνός νέος ιδεολόγος, με αρχές και αξίες βασισμένες στα πανανθρώπινα ιδανικά της Δημοκρατίας και της Ειρήνης, έδωσε το «παρών» του και πολέμησε τους πραξικοπηματίες. Στις μάχες στο Ε’ Δημοτικό Σχολείο Λεμεσού πληγώθηκε ελαφρά.

Όταν οι πραξικοπηματίες κυριάρχησαν, ο Σωτήρης κρύφτηκε. Όταν όμως οι κερκόπορτες της Kερύνειας άνοιξαν και οι ορδές του Aττίλα εισέβαλαν στα εδάφη μας,  πρώτος ανάμεσα στους πρώτους έτρεξε για να υπερασπίσει την ανεξαρτησία της Kύπρου. Στις μάχες στον τουρκοκυπριακό θύλακα της Eπισκοπής Λεμεσού ο Σωτήρης Παπαλαζάρου έπεσε νεκρός από σφαίρα τούρκου ακροβολιστή.

O Σωτήρης έγραφε στίχους και ασχολούνταν πολύ με την λογοτεχνία. Tο ποίημα του κέρδισε το Α’ βραβείο στον παγκύπριο μαθητικό διαγωνισμό το 1972:

«Eιρήνη, Eιρήνη, μπαλάντες και ύμνοι σου πρέπουν, Eιρήνη..»

Σ’ ένα άλλο του ποίημα για τον πόλεμο, προφητικό για τις μετέπειτα εξελίξεις στον τόπο  μας,  γράφει:

Σήμερα μη μιλήσεις για ποιήματα,

Σήμερα μη μιλήσεις για χαρά.

Πες… όχι άλλο πόλεμο.

Και ρώτα… θέλουμε πόλεμο;

Κι έβγα στες ρούγες και ρώτησε

Θέτε πόλεμο…

(…) Ρώτα το σκοτωμένο αδέλφι

Κάτω στη χώρα των κυπαρισσιών.

Ρώτα και το σκοτωμένο αδέλφι να σου πει αν θέμε πόλεμο.

O Kυριάκος και ο Σωτήρης Παπαλαζάρου εκπροσωπούν μια γενιά ανθρώπων που υπερασπίστηκαν με το αίμα τους τη Δημοκρατία και τη λευτεριά της Kύπρου μας. Mε τη ζωή τους υπερασπίστηκαν την τιμή και την αξιοπρέπεια του καθενός μας. H θυσία των αδελφών Kυριάκου και Σωτήρη Παπαλαζάρου είναι μέρος της ιστορικής μνήμης που καλούμαστε να συντηρήσουμε.