Η Επιτροπή Καταρτισμού και Τήρησης Μητρώου Μαχητών της Αντίστασης θεσπίστηκε με βάση το άρθρο 5(1) του Νόμου 24(1) του 2001, περί Καθιέρωσης της 15ης Ιουλίου 1974 ως ημέρας Μνήμης και Τιμής των Πεσόντων και Αγωνισθέντων για τη Δημοκρατία Νόμου του 2000.
Η Επιτροπή είναι επταμελής και απαρτίζεται από τον Πρόεδρο και έξι Μέλη. Τέσσερα από τα μέλη πρέπει να είναι Μαχητές της Αντίστασης.
Ο Πρόεδρος και τα μέλη της Επιτροπής διορίζονται για περίοδο έξι ετών. Το Υπουργικό Συμβούλιο δύναται να επαναδιορίσει τον Πρόεδρο και τα Μέλη οποιοδήποτε απ’ αυτούς για ακόμη μια περίοδο μόνο.
Κύρια αρμοδιότητα της είναι ο Καταρτισμός και Τήρησης του Μητρώου Μαχητών της Αντίστασης.
Η Επιτροπή εισηγείται στις Αρμόδιες Αρχές:
Την αφιέρωση οδών, δρόμων και πλατειών στη μνήμη πεσόντων Μαχητών της Αντίστασης.
Την ανέγερση μνημείων προς τιμή των Μαχητών της Αντίστασης, σε καταλλήλους χώρους.
Εισηγείται στο Υπουργικό Συμβούλιο, όπως και σε άλλους κρατικούς φορείς, μέτρα απότισης και απονομής τιμής στους Μαχητές της Αντίστασης καθώς και τρόπους διαφώτισης για τα γεγονότα που σχετίζονται με το πραξικόπημα.
Υποβάλλει κατά καιρούς στο Υπουργικό Συμβούλιο εισηγήσεις για την αναθεώρηση των συντάξεων και εκτάκτων επιδομάτων που παρέχονται στους Μαχητές της Αντίστασης και τους εξαρτωμένους των πεσόντων και θυμάτων του πραξικοπήματος.
Στους Μαχητές της Αντίστασης που είναι καταχωρημένοι στο Μητρώο απονέμονται Ηθικές Αμοιβές από την Κυπριακή Πολιτεία, ύστερα από εισήγηση της Επιτροπής που δύνανται να απονεμηθούν στους Μαχητές της Αντίστασης. Μπορεί ανάμεσα σ’ άλλα να είναι:
- Μετάλλια ή Διπλώματα ή και τα δύο.
- Μεταθανάτιες προαγωγές σε πεσόντες, δημοσίους υπαλλήλους, αστυνομικούς, υπαλλήλους Ημικρατικών Οργανισμών.
- Προαγωγές επ’ ανδραγαθία.
Η Επιτροπή λειτουργεί δυνάμει εσωτερικών Κανονισμών που εκδίδει η ίδια.
Για την έμπρακτη απόδοση τιμής από την Κυπριακή Πολιτεία προς τους Μαχητές της Αντίστασης αλλά και για την καταδίκη του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου, αναγνωρίζεται ως επέτειος της Δημοκρατίας. Κατά την ημέρα αυτή πραγματοποιείται κάθε χρόνο από την Κυπριακή Πολιτεία επίσημη Παγκύπρια εκδήλωση προς τιμή των Μαχητών της Αντίστασης.
Η Σημασία του αγώνα της Αντίστασης υπέρ της Δημοκρατίας αναλύεται και επεξηγείται στους μαθητές/μαθήτριες όλων των σχολείων της Δημοκρατίας της Κύπρου, σύμφωνα με οδηγίες του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας. Κάθε χρόνο στις 7 Δεκεμβρίου πραγματοποιείται ενδοσχολική εκδήλωση προς τιμή των Μαχητών της Αντίστασης.
«Μαχητές της Αντίστασης» ή «Αντιστασιακοί»: Σημαίνει τους πολεμιστές, τους αγωνιστές και τα θύματα του πραξικοπήματος και όσους αγωνίστηκαν για τη Δημοκρατία εναντίον του πραξικοπήματος.
«Θύματα του πραξικοπήματος»: Περιλαμβάνει όσους, αντιστεκόμενοι στο πραξικόπημα έχασαν την ζωή τους ή κατέστησαν λόγω τραύματος ανίκανοι ή περιορίστηκε η ικανότητά τους, για ουσιαστική προσφορά υπηρεσιών ή εργασίας με οποιοδήποτε τρόπο.
«Πραξικόπημα»: Σημαίνει την προδοτική ένοπλη ενέργεια για την ανατροπή της έννομης τάξης της Κυπριακή Δημοκρατίας, που εκδηλώθηκε στις 15 Ιουλίου 1974 και περιλαμβάνει πράξεις και ενέργειες που έγιναν πριν, κατά και μετά την εκδήλωση του μέχρι την 7η Δεκεμβρίου 1974, όταν επέστρεψε στην Κύπρο ο εκλελεγμένος Πρόεδρος Αρχιεπίσκοπος Μακάριος.