Η Κύπρος έτυχε σθεναρής στήριξης από τη Σοβιετική Ένωση και τις άλλες σοσιαλιστικές χώρες, καθώς επίσης από τις χώρες του Κινήματος των Αδεσμεύτων. Ως εκ τούτου, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος έκανε πιο αποφασιστική στροφή για εξασφάλιση βοήθειας από τη Μόσχα, τόσο πολιτικής, όσο και στρατιωτικής, με την αγορά βαρέων όπλων, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι τουρκικές απειλές για στρατιωτική επέμβαση. Παράλληλα ιδρύθηκε η Εθνική Φρουρά τον Ιούνιο του 1964, η οποία στελεχώθηκε κυρίως από αξιωματικούς του ελληνικού στρατού, που αποσπάστηκαν στην Κύπρο.

Στη συνέχεια η κυβέρνηση των ΗΠΑ προσπάθησε να προωθήσει το σχέδιο Μπολ – Άτσεσον, το οποίο προνοούσε ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, αλλά και παραχώρηση στρατιωτικής βάσης στην Τουρκία. Ο Μακάριος απέρριψε το σχέδιο ως διχοτομικό – διπλοενωτικό, γεγονός που προκάλεσε τριβές με τον πρωθυπουργό της Ελλάδας, Γεώργιο Παπανδρέου. Ελλαδίτες αξιωματικοί που υπηρετούσαν στην ελληνική μεραρχία και στην ΕΛΔΥΚ άρχισαν να παρεμβαίνουν στα εσωτερικά πολιτικά πράγματα και να καταφέρονται κατά του Μακάριου, ο οποίος, όπως ισχυρίζονταν, δεν υπάκουε στο «εθνικό κέντρο». Στο ίδιο πνεύμα ενεργούσαν και οι αδιάλλακτοι «ενωτικοί», κυρίως πρώην μέλη της ΕΟΚΑ.