Αφού απέτυχε και η ύστατη μεσολαβητική προσπάθεια από τον εκδότη της ακροδεξιάς αθηναϊκής εφημερίδας «Ελεύθερος Κόσμος», Σάββα Κωνσταντόπουλο, ο Γεώργιος Γρίβας αναχώρησε μυστικά από την Αθήνα με προορισμό την Κύπρο. Σκοπός του ήταν να οργανώσει παράνομη τρομοκρατική οργάνωση, στα πρότυπα της ΕΟΚΑ, με πρόσχημα την επαναφορά της «ενωτικής γραμμής».

Η πρώτη ανοικτή ένδειξη για την παρουσία του Γρίβα στην Κύπρο έγινε με προκήρυξη που στάληκε στα γραφεία των εφημερίδων στη Λευκωσία στις 26 Οκτωβρίου 1971. Στην προκήρυξη αυτή γινόταν επίκληση του αγώνα της ΕΟΚΑ. Ο Γεώργιος Γρίβας προσέγγισε πρώην μέλη της ΕΟΚΑ, που παρέμεναν φανατικά προσκολλημένα στο όραμα της ένωσης με την Ελλάδα, παρόλο που η κατάσταση είχε αλλάξει άρδην με την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η ονομασία ΕΟΚΑ Β’ επρόκειτο να δοθεί στην υπό εκκόλαψη οργάνωση σε κατοπινό στάδιο.

Στις 20 Νοεμβρίου 1971 ανακοινώθηκε η ίδρυση της Επιτροπής Συντονισμού Ενωτικού Αγώνα (ΕΣΕΑ) με πρόεδρο τον πρώην δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου, Γεώργιο Βασιλειάδη. Η πολεμική εναντίον του Μακάριου εντάθηκε με εκστρατεία του φιλοχουντικού και φιλογριβικού Τύπου.

Από την άλλη, η συντριπτική πλειοψηφία του λαού υποστήριζε τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Αυτό διαφαινόταν από τις εκδηλώσεις αγάπης και ενθουσιασμού σε όποια εκκλησία πήγαινε ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος για να τελέσει τη θεία λειτουργία.